Mahremiyetimizi Tam Anlamıyla Kaybediyoruz

Gözetim pratiklerinin ortaya çıkardığı en büyük problem, bireyin mahremiyetini tamamıyla kaybetmesi ve hayatını kamusal bir alanda yaşamaya zorlanmasıdır. Zorlanma ifadesi tek başına kullanıldığında yanıltıcı anlamlar doğurabilir; dolayısıyla bu noktada zorlanma ifadesinin bireylerin teşvik edilerek özel hayatlarının sosyal medya ortamlarında paylaşılması anlamında kullanılmaktadır.

Spotify son yıllarda ciddi anlamda atılım sağlamış bir müzik dinleme platformudur. Üyelik başvurusunda bulunabileceğiniz, profesyonel müzisyenlerin kendi müziklerini paylaşıp çok daha geniş kitlelere ulaştırabileceği ve sıradan dinleyicinin her türlü müziğe erişebilece- ği bir platform hizmeti sunmaktadır Spotify…

Müzik zevkini öğrenen bir makine

Makine Öğrenimi (Machine Learning)’i en iyi kullanan platformlardan biri olarak Spotify, uygulama ekranında kişiye özel dinleyebileceği müziklerin listesini oluşturur ve gidip dinlemenize olanak sağlar.

Spotify, uygulama içindeki kullanıcının davranışlarını analiz ederek, kullanıcının müzik zevklerini öğrenir. Daha sonra, dinlenilen müziklere göre öneriler sunarak, kullanıcının hoşuna gitme olasılığı yüksek müzikleri bireyin önüne getirir. Spotify ayrıca LNP yöntemini kullanarak metin analizi yapar ve uygulama dışında kullanıcının gezindiği sırada nelerden keyif aldığını da öğrenir.

Kişiye özel içerikler sunma imkânı

Netflix gibi dizi-film izleme uygulamaları ise belirli bir ücret karşılığında üye olduktan sonra milyonlarca dizi ve film izleme şansının sunulduğu bir ortam olarak karşımızda durmaktadır. Spotify ve Netflix’te kullanı- cının dinledikleri şarkıdan atladıkları parçaya kadar, izledikleri filmden daha sonra izleyebilmek için kayıt altına aldıkları tüm filmlere kadar her şey sistemlerde kaydedilmektedir.

Uygulamalar, bu verilerle kişiye özel içerikler sunabil- mekte ve dolayısıyla her kullanıcının kendine özel kişisel- leştirilmiş bir ekranı bulunabilmektedir. Bu ekranlar günümüzde her alanda görülmektedir. İzlediğimiz filmlere veya dinlediğimiz şarkılara göre, ‘beğenebile- cekleriniz’ başlığıyla önerileri artık YouTube da dâhil olmak üzere birçok video paylaşım platformunda bulabilmek mümkündür.

Yazı ile kayıt altına almaya başlayan gözetim mekaniz- masının, gitgide görsel-işitsel bir alan haline gelmesi, daha az okuma daha fazla izlemenin ortaya çıkması, görsel imajların da bir tüketim nesnesi haline gelmesine neden olmaktadır. Baudrillard (2000)’a göre medyanın gerçekliği ve toplumların gerçekliği birbirinin yansıması olmaktan çıkmakta ve gerçeklik bir hiper-gerçeklik halini almaktadır. 1 Günümüzde bireyler ihtiyaçlarını tüketmekten çok, çeşitli göstergeler tüketmektedirler. Gelinen noktada, sosyal video ve müzik paylaşım platformları da kendi başına bir gözetleme ve tüketim alanı haline gelerek hem kendine tüketim alanı yarattı hem de kullanıcılara hizmet veren bir üretim alanı haline dönüşmüştür.

1- Baudrillard, J. (2000), Tüketim Toplumu, Çev. F. Keskin ve H. Deliceçaylı, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.

Yrd. Doç. Dr. Çağdaş Öğüç

ARUCAD İletişim Fakültesi